Галіна Мікалаеўна Кірпа нарадзілася 1.01.1950 года. Закончыла філалагічны факультэт Кіеўскага дзяржаўнага ўніверсітэта (1976). Паэтэса, празаік, перакладчыца, літаратурны рэдактар, сябра Нацыянальнага саюза пісьменьнікаў Украіны (1986). Працавала на выдавецкай і журналісцкай рабоце. Галіна Кірпа перакладала з польскай, беларускай, рускай, нямецкай, шведскай, датскай, нарвежскай моваў. А яе творы пераствораны на албанскую, англійскую, беларускую, польскую, французскую, рускую мовы.

Галіна Мікалаеўна пачынала ствараць паралелі з беларускіх мерыдыянаў – з вершаў і казак Валянціна Лукшы (“Лета цэлы год”, 1985). Потым пераклала трылогію Сяргея Грахоўскага “Зона маўчаньня”. Вынік наступных гадоў –перастварэньне твораў Максіма Танка, Уладзіміра Караткевіча, Казіміра Камейшы, Міколы Маляўкі, Ніны Мацяш, Сяргея Панізьніка, Сяргея Тарасава…

Прапаную на агледзіны некалькі гучальных галінак з творчага нажытку Галіны Кірпы ў маім перакладзе,  а таксама пару прысвячэньняў.
 Падумкі з клёнам за вакном

Учора ў клёна за вакном пытаю:
– Ў цябе, мой дружа, восень пачалася?
І мне спакойна клён апавядае,
гайдаючы лістоту на галінках:
– Трывожыць  восень? Гэта паўбяды.
Табе цяжэй – нажытак навісае…
На сходнях неба

Я кніжку неба
чытала
ўпрыцемках –
пры цёплай лампадцы сэрца,
якое ўзносіла святло да столі,
пераводзіла ў высокае неба,
на сходнях якога ўселася
малое дзяўчо
і малявала слова  л ю б о ў.
А слова ўздымалася,
фальшы цуралася,
зыркасцю напаўнялася,
ў малітву ўкладалася.

Я кніжку неба чытала,
вышэй і вышэй пераступала –
аж да тое малечы,
якое на сходнях уселася
і малявала слова  л ю б о ў.
Пачувалася мне,
што змагу дакрануцца да Неба
і там, каб ніхто не ўбачыў,
Божым дзецям – анёлам –
выцалую слязу.

Я ногі збіла…
Душу стаміла…
Ды плынь свяціла…
Мяне скарыла –
дзіця на сходнях,
сляза на крылах.

Мая крохкая душа

Мая крохкая душа
даўно ўжо
распалася б, мой Божа,
на драбнюткія крошынкі,
і тыя няўцешна
рассыпаліся б на скразняку.
Але Ты паспяваеш
падстаўляць, Божа, далонькі,
вяртаючы  скавыш з паўдарогі.
Заўжды  я дзіўлюся,
як гэта Ты адчуваеш,
што крохкая душа вось  г э т а
і без Цябе ёй
не выжыць?

Штодзённая малітва

Дай, Божа,
здароўя радні і сябрам,
якіх я люблю
і якія любяць мяне.
Дай на ўсе дні
на ўсе ночы,
навекі.
Але не забудзь
і пра тых, хто адварочваецца,
дакарае і судзіць,
жыве самапраўна,
нібыта мяне ўжо няма на свеце.
Прашу Цябе –
не забудзь і пра іх
у штодзённых сваіх турботах,
мой Божа Адзіны,
нават тады, калі й сапраўды
у сне вечным я буду.
Заўжды ласкавей тым людзям,
пра якіх  хоць зрэдчас,
а ўсё ж нехта згадае.

Гора

Гора згаргулася
ў клубочак
і прытулілася да парога –
не чутно нават подыху.
Дзвярэй не адчыняць!
Хай жа гора пабачыць,
што тут яго не чакаюць
і сыйдзе самохаць прэч.

Дождж з найменнем Вівальдзі

А сёння дождж хадзіў па вулках,
як Вівальдзі,
магчыма,  паравіны году выбіраў,
ды вызначыць ніяк не мог, бо лета…
Любіў жа лета больш за ўсё на свеце.
Ён лужыцы перабягаў з падскокам
і радасна смяяўся:
– Ну хай бы як даўжэй
спявала лета!
Яго ж ніколі не бывае ўдосталь. –
Пасля крутнуў узнёсла галавою
і басанож пашлёпаў па траве.
Ці гэта дождж там быў,
а можа  сам Вівальдзі?
—————————————————————–
Антоніа Вівальдзі (1678—1741) – італьянскі кампазітар, скрыпач,
майстар ансамблева-аркестравага канцэрта (заўвага перакладчыка).

За далягляд

Мой родненькі, любы,
і мы ўжо на краю далягляду:
лелю-палелю…
лелю-палелю…
Памятай вось пра што:
не бойся, што знікну.
Зарок мой:
далёка не крочыць,
не заблукаць там
і не прапасці.
Я абяцаю
спыніцца ў чаканні.
А ты йдзі на зыркат
заплюшчаных вачанят –
каб апынуцца
ў маіх абдымках.
Не бойся, цябе апазнаюць рукі:
лелю-палелю…
лелю-палелю…
—————————————————————
Лелю-палелю – у значэнні: мала памалу, нага за нагу, ледзь-ледзь,
абы дзень да вечара… (заўвага перакладчыка).

Нядаўнія…

Няма тут Валянціны, Валянціна,
няма Святланы,
Ліды
і Юрка…
Яўгена і Марыі не пабачыць –
няма іх з   н  а м  і.
Гуннэль не стала,
Торгні,
Геннінга і Ульфа —
сыйшлі
без развітальнага ліста.
Пазней і Мікалас забыў азвацца,
“iki pasimatymo!”  чутно…
Пятро знаёма
узмахнуў рукою,
Пакрочыўшы ў нязведаны прасёлак…
Парожні свет –
пустэчай непапраўнай.
Аж страх бярэ,
што іх вось тут
няма ўжо.
І разам з тым дзівосна:
тут   б я з л ю д з е ,
а іх усмешкі   т  а  м –
за даляглядам…
Хоць даляглад
ужо не далячынь –
пагляд  прыблізіў
важкі той абшар.
Яны не паміраюць –
мне вядома –
а першымі бяруць з зямлёю шлюб,
каб сцежку нам пракласці
і  не разлучацца
пасля сваіх заручын з Богам.
————————————————————————————–
Валянціна – сястра Дзмітра Чараднічэнкі—паэта, перакладчыка, мужа Галіны Кірпы; Валянцін Задарожны – перакладчык з нямецкай, англійскай моваў; Святлана Жолаб – паэтэса, перакладчыца; Яўген Дарашкевіч – паэт, бандурыст; Ліза Новікава – паэтэса; Гуннэль Ліндэ, Ульф Старк, Геннінг Манкель, Торгні Ліндгрэн – шведскія пісьменнікі; Мікалас Карчаўскас—літоўскі літаратар: творцы, з якімі супрацоўнічала  Галіна Кірпа.
“iki pasimatymo!”— развітальнае зычэнне.

– * –

Рана-раненька,
дасвеццем
іду я
павітацца з дрэвам –
ускідваю галаву, гукаю:
– Вітаю, Таццянка!
Вызначылася ты, гляджу, –
стала зусім дарослай.
І табе зараз бліжэй да неба,
чым да зямлі.
Цяпер ты, магчыма, бачыш,
каб распавесці,
а колькі на свеце
таполяў з абзыванкай
Т а ц ц я н к а ?

– * –

Людзі жывуць у фэйсбуках,
у блоках:
скрабуцца,
скубуцца,
клікаюць,
лайкаюць,
грызуцца,
лаюцца –
і ў палоне дзівацкіх слоў,
ўнепрыкмет для сябе
страчваюць незалежнасць.
Хаця якая тая свабода,
нібыта збуцьвелы пянёк
на ўскрайку здзічэлага саду,
куды карабкаецца істота
найменшая ў свеце – мураш,
шчаслівы ўжо тым,
што яго аніхто не бачыць.

– * –

На хвілінку сустрэцца,
у абдымках
прытуліцца шчакой да шчакі.
Божа Вялікі, як Табе вымавіць,
што такая  л ю б о ў – вечнаму Валадарству.

Яна ўсё чуе, толькі
не прамаўляе,
бо маўчуння, як асенні палын.
Божа Праведны,
у сэрцы любові – гора,
таму ў несуцешшы баліць і ные.

На хвілінку б сустрэцца, каб доўжыць яе
у бясконца расцяглы  час.
Ойча Нябесны, паспрыяй адчуць:
Ты ж на векі вечныя любіш нас.

– * –

Пятру Сароку

Ёсць людзі
нібыта той лес:
камлі там усе – браты,
а зязюлі ўсе – сёстры.
Ёсць людзі
у спадобе на явар,
на таполю, ці ясень.
Але ёсць гаспадар
падобны на цэлы лес,
дзе б”ецца сэрца
явара, ясеня і таполі.
Бо вызнаў там ён
кожную зязюльку
па імені
і з кожным коннікам
перастракатацца ўмее.
І не толькі таму,
што ён песнятворца,
(паэтаў на свеце больш,
чым казуль і цвыркунчыкаў),
а таму,
што вось толькі яму
даверыў
Госпад Бог
глыбокую і густую
душу лесу.
——————————————————————————————-
   Пятро Сарока (1956—2018)—украінскі празаік, паэт,
літаратуразнаўца, крытык, публіцыст, перакладчык.  

Летам

Летам усе летуценнікі:
кветкі нічога не дзеяць –
толькі цвітуць.
Кроны не прыніжаюцца –
толькі растуць.
Рэчка берагі не зрывае –
толькі журкоча.
Дбалае ж сонца па небу гоцае –
у танцы ёй рупіцца пакружыцца!

– * –

Відно,
дзе згарнулася  поле
і кустарыцца лес.
А як апазнаю,
дзе з летніх снапоў
ускрыляецца восень?
За разумнай рачулкай?
За крутою гарою?
Хто ўжо прыкмеціў, —
прашу перадаць,–
калі ласка.

– * –

Цяпер анікога дома не знойдзеш –
усе блукаюць
па розных базарах фэйсбукаў,
марнаю звягаю балабоняць.
А лепш мо пайсці нам
у падсуседзі да букаў,
таполяў, яблынь, вішань, бяроз.
Лістотай разам з імі прыкрыцца,
якая на дно восені ападае
і засыпае ўсе зёлкі прысадаў.
Трымцець голым веццем азызлым
сярод завірухаў нахабных,
і трымацца жывой душою
за прыстань у небе,
страсаючы далонькай адчай,
бо сам па сабе не сходзіць.
І толькі з прадвесьнем ў зелень крочыць,
усклаўшы абярэг на плечы,
каб напярэймы лету
шыбаваць басанож.

– * –

Паспець бы мне да навальніц густых,
надыхацца прыпарам, надзівіцца,
на бляклы бераг, пустыя кусты,
на зёлку, якая чакае вадзіцы.

На яхту, ачужэлыя берагі,
на дальнія, нібы міраж, хмурыны,
на цень той нязніклы, бо дарагі,
і на качынае гняздо ля адрыны.

На сцежку, што вядзе з забыцця,
на ясакар: высь нябёс падпірае,
на ўспомненне, якое гадуе дзіця,
на тое, што ёсць, і што лёс падбірае.

– * –

Ісці…брысці…знянацку заблудзіцца
у пералеску апраметных сноў,
упрошваць Бога: “Збаў нас ля бажніцы
ад панавання легкаважных слоў”.

Хай знікне змрок – спадзе на дол сняжынкай,
страсе расінку палыновы квет.
Душа ўздыхне, як бабця на дажынках:
— А вось і ён, багаслаўлёны свет.

– * –

Паэты жыць маглі б і на лугах
збіраць нібы чмялі
нектар з багатак*.
Заплюшчыць вочы –
пераначаваць
у дзікай канюшыне.
Збягаць , мо дасць Бог сілы,
ад  выплескаў кіпучай славы
у зараснікі пушчы.
Ну а там —
і ясеня лістоту цалаваць,
дасветнаю расіцай умывацца,
вятрыскам абцірацца
і павяртацца ў будні —
з чыстаю душой
бялюткімі анёламі прышэсця.
————————————————————————————————
*  Багатка – адна з назваў малачая.

Прысвячэньні паэтэсе ад Сяргея Панізьніка:

З нагоды атрымання прэміі імя Олены Пчілкі.

Сяргей з Прыдзвінскага папара                                                                                              падумаў: “Прэмія – не кара,                                                                                                          бо праведніца Кірпа                                                                                                                         яе зняла ажно з гарба                                                                                                                         у паэтычнага Атланта!                                                                                                                  Ну, а на мне вісіць … лаванда.                                                                                               Галіне прыкладу да банта, –                                                                                                 абмякне пустаслоўя банда.

А прэмія – не пахвальба.                                                                                                         Кірпа – бурштыніна- вярба:                                                                                                               для Пчолачкі – сяўба, пасьба…                                                                                               Максіму Рыльскаму – каманда!

5 ліпеня 2016 года         

Шлях велічна кліча

Пакуль гарыць прамень тугі                                                                                         Насуперак змярканню, –                                                                                                              Будзь рады сонцу і жыццю,                                                                                                             І нашаму каханню.                                                                                                                             (з верша “Будзь рады!”,                                                                                                        напісанага Дзмітром, мужам Галіны Кірпа*)

Вітаю вас, Галіна і Дзмітро,

на Мацерыку, дзе вы – сябры і друзі!                                                                                             Не жыў бы ў сэрцы сум па Беларусі, –                                                                                     спяваў бы Украіне, як жаўро…

Растаяла б тады мяжы таўро:                                                                                              спрадвечнае сваяцтва – на дабро!                                                                                                          І каб абдымкі тузалі рабро,                                                                                                     варголаю не поўніў бы нутро, –                                                                                                быць з вамі вырашыў – пяро ў пяро!

У Полацак знаходліва  упруся,                                                                                                     праз Віцьбеск, Воршу, Гомлю прабяруся, –                                                                                           і ў Кіеве –упобачкі – знайдуся.                                                                                                        З Героямі Дняпра не размінуся,                                                                                               Оксане і Наталцы пакланюся.

Ў пячоры Лаўры траплю праз метро                                                                                     (прыму прычасце споведзі – сітро)…                                                                               Прызнаюся Пячэрскаму бюро:                                                                                       натхняльнікі – Галіна і Дзмітро!

Пры Золаце смяецца Серабро:                                                                                                               – Не спарахнее Бронза Беларусі!                                                                                           Галіна і Дзмітро, я не згублюся.                                                                                                     На Радаўніцу, Стрэчанне, Пятро                                                                                                     зноў да бажніцы з вамі прытулюся:                                                                                        ГЕРОЯМ  УКРАІНЫ  памалюся.

Муж Галіны – Дзмітро Чараднічэнкам (нарадзіўся 30.11.1935). Кавалер ордэна Вялікага князя літоўскага Гедымінаса… (Сп. Панізьнік – кавалер ордэна Трох Зорак Латвійскай Рэспублікі).

Жаўро – жаўрук; таўро – пазнака; варгола – вар голы: кіпень; згадваюцца паэтэсы Оксана Шалак, Наталка Пазняк; пячоры Лаўры – Блізкія і Далёкія пячоры ў Кіева-Пячэрскай лаўры; Радаўніца – свята Уваскрэсення Хрыстовага; Стрэчанне, Грамніцы—“Калі на Грамніцы нап”ецца певень вадзіцы, то на Юр’я наесца вол травіцы”; Пятро – земляробчае свята, завяршэнне Купалля.

6.10.2019

ПАД АБЯРЭГАМ  ЦЕПЛЫНІ І СВЯТЛА

Я часта адклікаўся на інтэрнэтаўскія заклікі дачушкі Галіны і Дзмітра – паэтэсы, перакладчыцы, мастачкі, якая мае спеўны псеўданім – Оляна Рута (нарадзілася 6.08.1977). Аднаго разу яна мне перакінула свой фотаздымак, пазначыўшы, што  гэты рушнік вышыла яе мама паводле перасланага мною здымка. “Які фантастычны “пераклад”, падумалася мне. Так, я пераслаў у Кіеў здымак рушніка-абярэга бабкі Параскі Белавус з-пад Дзісны. Вучоныя мне тлумачылі, што на рушніку такія выявы: Берагіня (Вялікая Багіня Маці-Зямля-Карміцелька), Вясна-Лада – памяць русалляў з ХІ—ХІІ ст. А Вясну-Ладу яшчэ азываюць Багіняй юнацтва; гэта сімвал прыгажосці і пладаноснасці, цеплыні і святла; яна апякунка кахання і шлюбаў.

У Кіеве напоўніцу ўваскрэсла аўтэнтыка дзісненскага абярэга, напаўняючы цеплынёй і святлом насельнікаў жытла. Вы ж толькі ўявіце творчую пладаноснасць гаспадыні Галіны – паэтэсы, празаіка, перакладчыцы, уганараванай прэміяміі імя Івана Огіенкі (1996), “Світлослов” (2005), імя Максіма Рыльскага (2007), “Крышталёвы птах” (2011), ужо згаданай прэміяй імя Олены Пчілкі…Таму я і жадаю Галіне – незвычайнаму Творцу: несуціху ў працы, натхнення ў новых пошуках Слова-Абярэга.

10.10.2019, Сяргей Панізьнік   

Siargei Paniznik: On the anniversary of G.M.Kirpa

(magazine “CULTURE. NATION”, December 2019, issue 24, p.150-162,

 www.sakavik.net)

Galina Kirpa, novelist, translator and literary editor, the member of the National Union of Writers of Ukraine (1986). She was born on January 1, 1950.  She was engaged a lot in the translation of Belarusian literature: V.Luksha, S.Grahouski, M.Tank, U.Karatkevich, K.Kamejsha, M.Maljauka, N. Mátsjásh, S. Paniznik,  S.Tarasau … In the honor of the hero of the day S. Paniznik sent notes, some of his translations of her poems in the Belarusian language, as well as a couple of dedications.

Сергей Панизьник: К юбилею Г.М.Кирпа

(журнал «КУЛЬТУРА. НАЦИЯ», декабрь 2019, выпуск 24, стр. 150-162, http://www.sakavik.net)

Галина Николаевна Кирпа, поэтесса, прозаик, переводчик, литературный редактор, член Национального союза писателей Украины (1986). Она родилась 1 января 1950 года.  Много занималась переводами произведений белорусских авторов: В.Лукшы, С.Граховскага, М.Танка, В.Короткевича, К.Камейшы, М.Малявки, Н.Матяш, С.Панизьника, С.Тарасова… В честь юбиляра С.Панизьник прислал заметки, несколько своих переводов ее стихов на белорусский язык, а также пару посвящений.

Categories: Uncategorized