Асьвета

9 різдвяних традицій, які повертаються в активний ужиток. 9 калядных традыцый, якія актыўна вяртаюцца ў жыцьцё

Людмила Панасюк — 20 грудня, 06:00 Depositphotos/i.mylinska.gmail.com 11161 Кожна родина має свої улюблені традиції на Різдво. Готувати кутю та узвар, підкладати сіно та часник під скатертину на Святвечір, обмінюватися подарунками, співати за столом колядки – здавалося б, такі дрібниці, але саме… Read More ›

Ціханоўская атрымала прэмію імя Маргарэт Тэтчэр і прысьвяціла яе беларускім жанчынам

12 сьнежань 2025, 10:46  Падзяліцца  Глядзець камэнтары Цырымонія ўручэньня адбылася 11 сьнежня ў Рыме. Прэмію разам са Сьвятланай Ціханоўскай атырмала прэм’ер-міністар Італіі Джорджа Мэлёні. Цырымонія прайшла на Кангрэсе эўрапейскіх кансэрватараў у Рыме. Як паведаміў «Позірк», Сьвятлана Ціханоўская прысьвяціла прэмію «сьмелым беларускім жанчынам, якія… Read More ›

«Украіна» была не толькі на поўдзень ад Беларусі, але і на ўсходзе ды поўначы

Тэрмін «украіна» ў XVI стагоддзі меў зусім іншае напаўненне, чым сёння. Гэта было не проста геаграфічнае абазначэнне «краю» дзяржавы, а паняцце, шчыльна звязанае з вайной і абаронай. Гісторык Мікола Волкаў прааналізаваў дакументы Вялікага Княства Літоўскага таго часу і прыйшоў да… Read More ›

Калі дыктатуру скінулі самі сілавікі: як маладыя афіцэры зрабілі Партугалію дэмакратычнай

У ноч на 25 красавіка 1974 года вайскоўцы са зброяй у руках занялі галоўныя аб’екты сталіцы. Партугальскі ГУБАЗіК спрабаваў супраціўляцца, але нядоўга. Шлях да дэмакратыі быў розны для розных краін. У Партугаліі сістэму змянілі тыя, хто мелі яе бараніць: вайскоўцы.  Партугалія… Read More ›

Самая беларуская літара? У літоўскай мове кірылічная «ў» з’явілася раней, чым у беларускай

Літара «ў» даўно лічыцца сімвалам беларускай мовы і нават мае свой помнік у Полацку. Аднак гістарычныя крыніцы сведчаць, што гэты знак (разам з апострафам у якасці раздзяляльніка) быў распрацаваны і актыўна ўжываўся для запісу літоўскай мовы кірыліцай яшчэ ў сярэдзіне… Read More ›

Самая вялікая беларускамоўная гімназія ў Мінску адзначыла 35‑гадовы юбілей

Урачыстае мерапрыемства, прысвечанае 35‑гадоваму юбілею Мінскай гімназіі № 4, адбылося 3 снежня, пішуць «Мінск-Навіны». Падзея сабрала настаўнікаў, ветэранаў педагагічнай працы, сёлетніх вучняў і іх бацькоў, а таксама выпускнікоў розных гадоў і ганаровых гасцей. — Я, як кіраўнік, паставіў задачу, каб гэтае свята… Read More ›

Chatham House: Ці хочуць беларусы саюза з Расіяй? Вынікі новага апытання

Chatham House паказаў вынікі новага даследавання поглядаў беларусаў на вайну, унутраную і замежную палітыку. Апытанне, пра якое ідзе гаворка, праходзіла сёлета ў жніўні і лістападзе. У ім узялі ўдзел 713 беларусаў, выбарка абмежаваная карыстальнікамі інтэрнэту. На вынікі апытання можа ўплываць… Read More ›

“Быть верным, добрым и послушным рабом”. Как исчезла Гетманщина, принимая российские правила игры

Евгений Руденко30 ноября, 05:30 11808 Любое соглашение с россиянами – все равно что монета с двумя сторонами. На лицевой ее части – обещания спокойствия, благополучия и богатства. На обратной – разрушение и смерть. Так случилось, что выбор судьбы по жребию… Read More ›

Махатма Гандзі: ад чалавека, які верыў імперыі і ў імперыю, да чалавека, які тую імперыю перамог

Разам са сваім народам Махатма прайшоў доўгую эвалюцыю. Не ўсё з запаветаў Гандзі могуць пераняць беларусы. Тактыка Гандзі працавала ва ўмовах прававой дзяржавы, якой была Брытанская імперыя. У нас сітуацыя іншая. І тым не менш, захапляльная гісторыя жыцця і перамогі… Read More ›

Дарагія чытачы! Запрашаем вас пачытаць 36-ты нумар часопіса “КУЛЬТУРА. НАЦЫЯ”

Будзем рады, калі ён вам спадабаецца і ў вас узнікне жаданьне падзяліцца з працай часопіса са сваімі блізкімі людзьмі. Калі ласка, зрабіце рэкламу часопісу і рассылайце добрую вестку аб ім. Шчыра дзякуем і віншуем вас з надыходзячымі сьвятамі – Калядамі… Read More ›

Piotra Murzionak: The Origins of the Western Ruthenian/Belarusian Ukrainian Civilization and Its Contemporary Confrontation with the Eurasian/Russian Civilization (webzine “Culture. Nation,” issue 36, November 2025, pp. 7-49, www.sakavik.net)

Abstract. The relatively calm “geopolitical” period in the world that could be observed after the collapse of the USSR has resumed with new force in the form of a desire for a new division of the world, which can now… Read More ›

Liavon Karpovich: Autumn. Prosperity. The highest power (XVI century – first half of the XVII century)(webzine “Culture. Nation,” issue 36, November 2025, pp. 50-104, www.sakavik.net)

Abstract. The magazine “Culture. Nation” continues Mr. L. Karpovich’s historical stories about our homeland, based on postage stamps. This time the author provides a detailed description of events in the Grand Duchy of Lithuania, especially concerning the 16th and 17th… Read More ›

Piotra Murzionak: In Memory of Iryna Farion and Andriy Parubiy – self-sacrificing intellectuals and nationalists of contemporary Ukraine  (webzine “Culture. Nation,” issue 36, November 2025, pp. 214-217, www.sakavik.net)        

Abstract. The editorial board of the journal Culture. Nation has decided to pay tribute to Iryna Farion and Andriy Parubiy — people who tragically perished for their convictions in life, which were dedicated to constant work for the benefit of the Ukrainian… Read More ›

Пётра Мурзёнaк: Истоки Западно-рутэнской/Беларусско-Украинской цивилизации и её современное противостояние с Евразийской/Русской цивилизацией (веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 7-49, www.sakavik.net)

Аннотация. Относительно спокойный «геополитический» период в мире, наблюдавшийся после распада СССР, возобновился с новой силой в виде стремления к новому разделу мира, который теперь можно довольно чётко обозначить. Прежнее «биполярное» противостояние Запада и СССР, похоже, сменилось разделом мира между тремя… Read More ›

Лявон Карпович: Осень. Процветание (XVI cт. – первая половина XVII ст.) (веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 50-104, www.sakavik.net)

Аннотация. Журнал «Культура. Нация» продолжает серию исторических рассказов Л. Карповича о нашей родине, основанных на почтовых марках. На этот раз автор подробно описывает события в Великом княжестве Литовском, особенно что касается 16-го и первой половины 17 столетий. Речь идет о… Read More ›

Пётра Мурзёнак: Что мы строим?(веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 105-132, www.sakavik.net)

Аннотация. Автор пытается понять, какой будет Беларусь в будущем – останется ли она гражданским русскоязычным государством «лукашенковского типа», будет ли поглощена агрессивной Россией или беларусы наконец смогут реализовать национальную идею? Поиски последней ведутся, но пока она даже не получила чёткого… Read More ›

Юрась Рапецкий: Вечная ли душа человека? (веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 133-140, www.sakavik.net)

Аннотация. В статье «Вечна ли человеческая душа?» автор Ю. Рапецкий отвечает на вопросы, поставленные ему другом, о вечности или «невечности» человеческой души. Статья начинается с трёх вопросов, затем передаётся более детальная статья, в которой автор указывает на библейское учение о… Read More ›

Пётра Мурзёнак: Как правильно здороваться по нашему? (веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 170-174, www.sakavik.net)       

                                                                          Аннотация. Автор, на примере взаимоотношений с родными людьми, рассуждает в данном очерке о том, как правильно здороваться по-беларусски.

Сергей Бессараб: НАН БЕЛАРУСИ. ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫЙ АНАЛИЗ (веб-журнал «Культура. Нация», №36, ноябрь 2025, 224-264, www.sakavik.net)

В статье анализируются финансирование и объективные показатели деятельности НАН Беларуси. В заключительном разделе представлена ​​информация о репрессиях в отношении учёных Академии после Революции 2020 года.

Навукоўцы выявілі, што валоданне некалькімі мовамі запавольвае біялагічнае старэнне

Паводле ацэнак, да 70% насельніцтва свету валодае больш чым адной мовай. Гэта не проста культурнае багацце ці перавага ў кар’еры. Новае маштабнае еўрапейскае даследаванне паказвае, што шматмоўе можа быць адным з ключоў да здаровага і павольнага старэння. Навукоўцы даўно падазравалі,… Read More ›

Батурин, который продолжается. Настоящие первопричины российской агрессии – от Мазепы до наших дней

Евгений Руденко2 ноября, 05:30 20217 Для развития казацкого государства гетман Иван Мазепа, удачно лавируя между прихотями Московии, имел рекордный по сравнению с предшественниками срок – двадцать с лишним лет. Но стоило ему пойти на сделку со шведами, как Петр I уничтожил гетманскую… Read More ›

«Быць падрыхтаванымі да зьменаў». Беларускія дэмакратычныя сілы выпрацоўваюць альтэрнатыву «вэртыкалі»

30 кастрычнік 2025, 13:05  Глядзець камэнтары Беларускія прадстаўнікі 28–30 кастрычніка прынялі ўдзел у Кангрэсе мясцовых і рэгіянальных уладаў Рады Эўропы ў Страсбургу, хоць афіцыйна Беларусь не ўваходзіць у гэтую арганізацыю і не падпісвала Эўрапейскую хартыю аб мясцовым самакіраваньні, ухваленую 40… Read More ›

Як стварыць радавод ці справіцца з выгараннем? Пачынаецца набор на бясплатныя анлайн-курсы ад «Нацыі лідараў»

Далучыцца да курсаў «Нацыі лідараў» бясплатна можа кожны ахвотны. На занятках мінімум тэорыі — усё скіравана на практыку. Адукацыйны хаб «Нацыі лідараў» запрашае на заняткі па радаводзе, псіхалагічнай устойлівасці, эфектыўным планаванні, стварэнні супольнасцяў і іншыя. Усе курсы бясплатныя, а навучанне арганізавана анлайн:… Read More ›

Этнацыд беларусаў: Эканамістка Лузгіна: За межамі Беларусі аказалася не менш за 400 тысяч беларусаў

Не менш за 400 тыс. або каля 4,4% грамадзян Беларусі жывуць і працуюць за межамі краіны. Прыкладна такія лічбы атрымліваюцца, калі скласці дадзеныя па асноўных напрамках міграцыі беларусаў, піша эканаміст Анастасія Лузгіна ў «Банку ідэй». Па словах А. Лузгіной, па стане на… Read More ›

Што паслухаць па гісторыі Беларусі? Сабралі найлепшыя падкасты

Як зрабіць гісторыю блізкай і цікавай? Ад дасціпных размоваў пра шляхецкі побыт да вострых дыскусій пра Вялікае Княства Літоўскае — у падкастах на ютубе знойдзецца ўсё, што трэба аматарам мінулага. Загляне сонца Канал быў першапачаткова вядомы як «Кайлі Міндоўг», але… Read More ›

Сёння Дзень беларускай вайсковай славы. Яе традыцыі працягваюць добраахвотнікі-каліноўцы

8 верасня 1514 года адбылася бітва пад Оршай, у якой продкі беларусаў, літоўцаў, палякаў і ўкраінцаў разбілі агрэсараў з Маскоўскага княства.  Войскі на чале з гетманам князем Канстанцінам Астрожскім здолелі расійскія войскі не проста спыніць, а знішчыць. Дзякуючы той перамозе, Вялікае Княства Літоўскае выстаяла… Read More ›

Грыбны сэзон. Якія стравы з грыбоў згадваў Колас, што дадавалі ў калдуны графа Тышкевіча і іншыя рэцэпты

26 ліпень 2025, 11:00  Глядзець камэнтары  Друкаваць Грыбны квас, крупнік, грыбы з капустай і проста лісічкі з бульбай. У беларускай традыцыі збор грыбоў — асобны рытуал. Чаму так атрымалася, якія стравы з грыбоў гатавалі стагодзьдзі таму і якія рэцэпты захаваліся…. Read More ›

Выйшла унікальная анталогія беларускай паэзіі

Яна выяўляе ўнутраную свабоду. Міжнародны Саюз беларускіх пісьменнікаў выпусціў анталогію класічнай беларускай турэмнай паэзіі «Вершы на волю», укладальнікам якой стаў літаратуразнаўца Ціхан Чарнякевіч, паведамляе «Еўрарадыё». Кніга сабрала паэтычныя творы, напісаныя ва ўмовах турэмнага зняволення, катаргі, лагераў, ссылак, чакання рэабілітацыі і перагляду крымінальных… Read More ›

«Гісторыя на Свабодзе». Ці перажывуць беларусы «русский мир». Меркаваньне Паўла Церашковіча

 Глядзець камэнтары Наколькі глыбока ў Беларусь пранік «русский мир»? Што цяпер адбываецца зь беларускай нацыянальнай ідэнтычнасьцю? Як доўга ва ўмовах цяперашняй прарасейскай аўтарытарнай дзяржаўнай мадэлі можа існаваць беларуская нацыянальная сьвядомасьць? Пра гэта і пра іншае мы гаворым з былым прафэсарам… Read More ›

Дзяржаўныя сацыёлагі: Беларусы найперш звязваюць сваю дзяржаўнасць з Вялікім Княствам Літоўскім

Нягледзячы на няспынныя спробы прарасійскіх сіл выкрасліць перыяд ВКЛ з беларускага наратыву, менавіта яго лічыць пачаткам беларускай дзяржаўнасці найбольшая доля беларусаў. І чым маладзейшае пакаленне, тым гэта адбываецца найчасцей. Перыяд Расійскай Імперыі пачаткам беларускай дзяржаўнасці не лічыць амаль ніхто. У красавіку… Read More ›

«Гісторыя на Свабодзе». ДНК беларусаў мае тры асноўныя складнікі і два меншыя, — этноляг Вадзім Сідараў

26 люты 2025, 18:00  Глядзець камэнтары Хто такія беларусы паводле генэтычных дасьледаваньняў? Адкуль у іх ДНК балканскі сьлед? Якога ўплыву ў генах беларусаў больш — балцкага, паўночнага ці паўднёвага? І ці ўплывае генагеаграфія на гісторыю народу? Пра гэта і пра… Read More ›

Навукоўцы зразумелі, чаму нашы вясковыя бабулі жылі даўжэй Усё больш краін укараняюць практыку «ферм старых людзей» — сельскагаспадарчых гаспадарак, дзе пажылыя людзі і нават пацыенты з дэменцыяй уключаюцца ў простую, але карысную працу на зямлі. https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-6091936827739720&output=html&h=280&slotname=9933271315&adk=3787955378&adf=938824767&pi=t.ma~as.9933271315&w=732&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1748710599&rafmt=1&format=732×280&url=https%3A%2F%2Fnashaniva.com%2F367706&fwr=0&fwrattr=true&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS41NSIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTM3LjAuNzE1MS41NSJdLFsiQ2hyb21pdW0iLCIxMzcuMC43MTUxLjU1Il0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1748710599089&bpp=31&bdt=157&idt=31&shv=r20250528&mjsv=m202505290101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D31ab46201cd33e9a%3AT%3D1739456599%3ART%3D1748710333%3AS%3DALNI_MYG_yhp8_Nmw60HfX75-UFcmRGPDw&gpic=UID%3D00000ff1e3ce80df%3AT%3D1739456599%3ART%3D1748710333%3AS%3DALNI_MZw06ufjncRE7xDxh7wAdHh1cECLA&eo_id_str=ID%3D9aa5470dc0fd329d%3AT%3D1739456599%3ART%3D1748710333%3AS%3DAA-AfjbRBYJ3nqEnokAI_pYxhnLx&prev_fmts=0x0%2C0x0&nras=1&correlator=1969000096246&frm=20&pv=1&u_tz=-240&u_his=3&u_h=900&u_w=1600&u_ah=852&u_aw=1600&u_cd=24&u_sd=1.1&dmc=8&adx=217&ady=1095&biw=1441&bih=665&scr_x=0&scr_y=0&eid=95353387%2C95360390%2C31092777%2C95361621%2C95362171&oid=2&pvsid=7751257672817052&tmod=1305751839&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fnashaniva.com%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1600%2C0%2C1600%2C852%2C1455%2C665&vis=1&rsz=%7C%7CpEebr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1.1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=1&fsb=1&dtd=36 Нарвежская пенсіянерка Марыяна Рогстад… Read More ›

Як працуе Беларуская акадэмія: еўрапейская адукацыя на роднай мове

Пачаўшыся як грамадская ініцыятыва ў адказ на хвалі рэпрэсій супраць беларускай адукацыі, «Беларуская акадэмія» вырасла ў паўнавартасны філіял навучальнай установы ў Польшчы. Яна прапануе еўрапейскую адукацыю на роднай мове, падтрымлівае студэнтаў і навукоўцаў у рэлакацыі і адкрывае шлях да дыпломаў,… Read More ›

«Паколькі Расійская імперыя ёсць пустка, залітая гаўном, то мы можам толькі з гэтай пусткі вырывацца»

https://nashaniva.com/353075 Беларусь паміж мінулым і будучыняй — аўтарытарызмам і дэмакратыяй. Разлом унутры грамадства: ідэалагічны і маральны. Беларусь на стыку цывілізацый — «русского мира» і еўрапейскіх каштоўнасцяў. Пра гэтыя праблемы журналістка «Новага часу» паразмаўляла з пісьменніцай і перакладчыцай Святланай Курс. Святлана Курс. Фота: Алена Казлова — Света, што рабіць з ментальнай, культурнай прывязанасцю… Read More ›

Пётра Мурзёнак: Дык хто? Часопіс “Культура. Нацыя”, №35, красавік 2025, 5-20.

Анатацыя. Аўтар зьмяшчае ўрывак са сваёй новай кнігі “Нарысы беларуса”, якая выйдзе ў хуткім часе. Робіцца спроба прааналізаваць прычыны нязгоды між лідэрамі шматлікіх беларускіх рухаў і структур як у мінулым часе, так і цяпер, уключаючы некрытычнае стаўленьне асобных лідэраў адзін… Read More ›

Пётра Мурзёнак: АБВЯШЧЭНЬНЕ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ –БРЭСЦКІ МІР – СУЧАСНАСЬЦЬ. Часопіс “Культура. Нацыя”, №35, красавік 2025, 27-41

Даклад на азначэньні Нацыянальнага Дня ў Атаве, 30 сакавіка 2025 годаАнатацыя. Дакладчык нагадаў асноўныя гістарычныя моманты, зьвязаныя непасрэдна з перыядам Абвяшчэньня незалежнасьці БНР і дзейнасьцю Сакратарыяту (Ураду) БНР. І гэта не толькі нямецкая акупацыя, а і тое, што яны адбываліся… Read More ›

Аляксандр Сімакоў: Фізічная антрапалогія і беларускія індзеяністы: карэспандэнцыя і «Беларуска-індзейская бібліяграфія». Часопіс “Культура. Нацыя”, №35, красавік 2025, 48-60.

Анатацыя. Мэтай гэтага агляду нашай перапіскі з суправаджэннем закранутых у ёй рэалій запісамі з «Беларуска-індзейскай бібліяграфіі» з’яўляецца арганізацыя матэрыялу і стымуляванне цікавасці да антрапалагічнай амерыканістыкі як кірунку даследаванняў у Беларусі, які мусіць развівацца. Цытуецца шэраг ранніх лістоў, улічваецца вопыт абменаў… Read More ›

Piotra Murzionak: DECLARATION OF THE BELARUSIAN PEOPLE’S REPUBLIC – THE BREST PEACE – PRESENT (Report on the celebration of the National Day in Ottawa, March 30, 2025). Abstract. Webzine “Culture. Nation”, No. 35, April 2025, 27-41, www.sakavik.net

Abstract. The speaker recalled the main historical moments directly related to the period of the Declaration of Independence of the Belarusian Democratic Republic and the activities of the Secretariat (Government) of the Belarusian Democratic Republic. They were not only the… Read More ›

Пётра Мурзёнак: Так кто же? Аннотация. Веб-журнал “Культура. Нация”, вып. 35, апрель 2025, 4-20, www.sakavik.net

Аннотация. Автор представляет отрывок из своей новой книги «Очерки белоруса», которая скоро выйдет в свет. Сделана попытка проанализировать причины разногласий между лидерами многочисленных беларусских движений и структур как в прошлом, так и в настоящее время, в том числе некритическое отношение… Read More ›

Пётра Мурзёнак: ДЕКЛАРАЦИЯ БЕЛАРУССКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКИ – БРЕСТСКИЙ МИР – НАСТОЯЩЕЕ. Аннотация. Веб-журнал «Культура. Нация», №35, апрель 2025, 27-41, www.sakavik.net

(доклад на праздновании Национального дня в Оттаве, 30 марта 2025 года) Резэме. Докладчик напомнил основные исторические моменты непосредственно связанные с периодом провозглашения независимости БНР и деятельностью Секретариата (Правительства) БНР. И дело не только в немецкой оккупации, но и в том,… Read More ›