Радыё “Свабода” 03 чэрвень 2019, 01:17 Ганна Соўсь Месца масавых расстрэлаў, урочышча Курапаты пад Менскам за 31 год наведалі сотні тысяч чалавек. Тут праходзілі жалобныя акцыі, сюды ішлі падумаць, паставіць крыж, запаліць сьвечку, сустрэцца з аднадумцамі. Гэтае месца актывісты адчайна абаранялі… Read More ›
Гісторыя
«Зубры» Монтэ-Касіна: подзвіг беларусаў падчас вызвалення Італіі
Хартыя 97, 19 мая 2019 года ФОТА: BBC Як нашы продкі ўдзельнічалі ў баях за Рым. 4 чэрвеня 1944 года войска хаўруснікаў вызваліла Рым. Сваю ролю ў гэтай аперацыі адыгралі беларусы, якія за два тыдні да вызвалення Рыма разам з… Read More ›
Юры Грыбоўскі: Да гісторыі беларускай музычнай і тэатральнай чыннасьці ў Латвіі падчас нямецкай акупацыі. Часопіс “Культура. Нацыя”, красавік 2019, №23, с. 24-35.
У міжваенны час адным з цэнтраў беларускай нацыянальна-культурнай дзейнасьці была Латвія. Асноўная колькасьць латвійскіх беларусаў пражывала ў Латгаліі, дзе яны былі аўтахтонным насельніцтвам. Дзякуючы вельмі лібэральнаму заканадаўству Латвійскай рэспублікі да 1934 г. мясцовыя беларусы карысталіся нацыянальна-культурнай аўтаноміяй, якая аднак была… Read More ›
Юры Грыбоўскі: Беларусы ў Варшаве падчас нямецкай акупацыі (1939-1945). Часопіс “Культура. Нацыя”, красавік 2019, №23, с. 36-46.
Адным з асяродкаў беларускага нацыянальнага руху ў гады Другой сусьветнай вайны была Варшава. Галоўную масу беларусаў у польскай сталіцы складалі былыя польскія вайскоўцы, якія ў 1939 г. апынуліся ў нямецкім палоне. Тым часам, рухавіком нацыянальнага жыцьця былі беларускія дзеячы… Read More ›
Сяргей Панізьнік: Пра беларускія мерыдыяны, украінскія паралелі, львоўскі экватар. ПАМЯТНЫЯ ДАТЫ 2019 года. Часопіс “Культура. Нацыя”, красавік 2019, №23, с. 87-105.
990 гадоў ад нараджэння Усяслава Чарадзея, сына Брачыслава, унука Рагнеды (29.07.1029 – 14 /21/.04.1101). 975 гадоў таму заняў пасад князя Полацкага (1044 – 1101); быў на пасадзе князя кіеўскага (1068-1069). “Мяне гукалі леты на улонне, / каб летапісы дзвінскія… Read More ›
2019: Юбілейныя дні нараджэньня паэтаў і пісьменьнікаў і каляндар гістарычных дат. Часопіс “Культура. Нацыя”, красавік 2019, “23, с.106-112.
СТУДЗЕНЬ 2019 150-годдзе з дня нараджэння Ядвігіна Ш. 120-годдзе з дня нараджэння Міхася Лынькова 115-годдзе з дня нараджэння Алеся Якімовіча ЛЮТЫ 2019 105-годдзе з дня нараджэння Аркадзя Куляшова … Read More ›
Jerzy Grzybowski: The History of Belarusian Music and Theater Activities in Latvia during the German Occupation (magazine “CULTURE. NATION”, April 2019, issue 23, p.24-35, www.sakavik.net)
In the interwar time one of the centers of the Belarusian national and cultural activities was Latvia. The main part of the Latvian Belarusians lived in Latgallia, where they were the indigenous population. Due to the very liberal legislation… Read More ›
Jerzy Grzybowski: Belarusians in Warsaw during the German Occupation (1939-1945) (magazine “CULTURE. NATION”, April 2019, issue 23, p. 36-46, www.sakavik.net)
One of the centers of the Belarusian national movement during the Second World War was Warsaw. The bulk of Belarusians in the Polish capital were former Polish soldiers, who in 1939 were in German captivity. Meanwhile, the engine of national… Read More ›
Урад Літвы: Надпісы на магілах паўстанцаў 1863 года будуць і па-беларуску
Наша Ніва «Імёны кіраўнікоў і ўдзельнікаў паўстання [на іх магілах пасля перапахавання], як мяркуецца, будуць запісаны на літоўскай, польскай і беларускай мовах», — гаворыцца ў лісце першага намесніка канцлера ўрада Літвы Дэйвідаса Матулёніса. Урад Літвы адказаў на зварот больш як… Read More ›
За нашу и вашу свободу!
“Хартыя 97” История героического восстания Кастуся Калиновского. Современные исследователи предлагают нам по-новому взглянуть на события тех лет с неожиданной и интересной перспективы. Благодаря этому намного понятнее белорусам сегодня становятся события войны 1941-1945 гг., потому что наша история как зеркало помогает… Read More ›
РЭПАРТАЖ Як жыве мястэчка, дзе помнікаў Кастусю Каліноўскаму болей, чым Леніну
5 КРАСАВІКА 2019 года Помнік Кастусю Каліноўскаму ў Сьвіслачы Photo: svaboda.org (RFE/RL) Глядзець камэнтары Друкаваць Памежнае мястэчка Сьвіслач на Горадзеншчыне — адзінае месца ў Беларусі, дзе стаіць помнік Кастусю Каліноўскаму. Тут іх нават тры, а Ленін — усяго адзін. Як жыве сёньня… Read More ›
Што важна ведаць пра Кастуся Каліноўскага
За якія ідэaлы змагаўся нацыянальны герой. Літоўскія дасьледнікі ідэнтыфікавалі парэшткі Кастуся Каліноўскага. Іх зьбіраюцца перапахаваць на віленскіх могілках Росы. Свабода тлумачыць, хто такі Кастусь Каліноўскі і якое дачыненьне ён мае да Беларусі. Хто такі Кастусь Каліноўскі? Кастусь Каліноўскі — адзін зь… Read More ›
Міністар культуры Літвы паабяцаў ушанаваць магілу Кастуся Каліноўскага па-беларуску
14 сакавіка 2019 года “Радыё Свабода” Могілкі Росы ў Вільні Глядзець камэнтары Друкаваць Дэпутат літоўскага парлямэнту Томас Тамілінас напісаў у Facebook, што міністар культуры Літвы Міндаўгас Кветкаўскас «публічна пацьвердзіў», што беларуская мова будзе на помніку Кастусю Каліноўскаму на могілках Росы. Як… Read More ›
ВКЛ: история расцвета белорусского государства
Когда начался «золотой век» могущественной белорусской державы? Многие белорусы до сих пор считают, что наша государственность берет свое начало с 1919 года, когда большевики образовали БССР. Однако, за долго до этого, в средневековье, существовала могущественная белорусская держава – Великое Княжество… Read More ›
Военная слава белорусов: крупнейшие победы в нашей истории
Нам есть чему поучиться у предков. «Радыё Рацыя» собрало 12 наиболее значимых побед в нашей истории. Осень 1362 – Битва на реке Синие Воды Закончилось победой войска Литовского королевства под управлением великого князя Ольгерда над войсками трех татарских правителей Подольской земли –… Read More ›
Как белорусы на Москву ходили
8 студзеня 2019 года Что на самом деле празднуют россияне в «День народного единства». Начиная с 2005 года, в России помпезно и с размахом празднуется так называемый «День народного единства». В пояснительной записке к проекту закона об учреждении этого… Read More ›
На варце дзяржавы: самыя магутныя цытадэлі ВКЛ
Як нашы продкі баранілі рубяжы сваёй Радзімы. У барацьбе з ворагамі на ўсходзе і на поўдні літвіны апіраліся не толькі на адвагу і мужнасць сваіх палкоў, але і на фартыфікацыйныя ўмацаванні. Ліцвінскія цытадэлі ўтваралі цэлыя абарончыя сістэмы, якія падтрымліваліся… Read More ›
Мінадукацыі ўступіла ў палеміку з беларускімі гісторыкамі. Яму адказвае кандыдат гістарычных навук Аляксандр Пашкевіч
Пётра Сергіевіч. Кастусь Каліноўскі сярод паўстанцаў. «Наша Ніва» паведамляла, што ў новыя беларускія падручнікі па рускай літаратуры для 8 класа з расійскіх аналагаў перакачавала фармулёўка для паўстання 1863—1864 года. Яго там называюць «польскім», хоць у папярэдніх версіях беларускага падручніка і нават у… Read More ›
Як князь Усяслаў Ноўгарад заваяваў
10 снежня 2018 года Гісторыя барацьбы за шлях «з варагаў у грэкі». Аблога і захоп Ноўгарада князем Усяславам Полацкім – гэта адзін з галоўных і вызначальных этапаў міжусобнай вайны паміж Ноўгарадам і Полацкам. Два буйныя палітычныя цэнтры Усходняй Еўропы змагаліся за панаванне… Read More ›
Ад Вітаўта да Баторыя: гісторыя артылерыі ВКЛ
Моц гарматаў нашых продкаў адчулі на сабе маскоўскія войскі ў Аршанскай бітве. Менавіта гэтую бітву князь Канстанцін Астрожскі перамог пры пісьменным і масаваным ужыванні гарматаў і пішчаляў. У сярэднія вякі вытворчасць гарматаў у Вялікім Княстве Літоўскім, як і ва ўсёй Еўропе, была… Read More ›
Слуцкае паўстанне. Успаміны камандзіра Слуцкай брыгады, капітана Антона Сокал-Кутылоўскага «Аб збройным змаганні Случчыны даведаліся шмат якія народы»
Спогады камандзіра Слуцкай брыгады. Сайт jivebelarus.net апублікаваў успаміны капітана Антона Сокал-Кутылоўскага. Я маю шчасьце і гонар сёньня падзяліцца з вамі сваімі асабістымі ўспамінамі, што мне давялося чуць, бачыць і перажываць ў зьвязку з Слуцкімі падзеямі. 24 гады таму назад у лістападзе месяцы… Read More ›
Алексей Широпаев: Москва выполняла работу ордынской комендатуры на русских землях
АЛЕКСЕЙ ШИРОПАЕВ ФОТО С САЙТА OTRAGENIYA.COM.UA Таков исторический геном современной российской власти. Иван Грозный – фигура матричная. Именно он предопределил «наше все»: тип государства, характер его взаимоотношений с народом, с внешним миром и даже «с Богом». Если и можно говорить… Read More ›
Сяргей Шупа: Прафэсар Сьмілавіцкі: «Галакост — неад’емная частка трагедыі ўсёй Беларусі»
24 лістапада 2018 года, Радыё “Свабода” Памінаньне ахвяраў Галакосту. Менск, 26 студзеня 2017 году Ня варта лічыць мэмарыялізацыю Галакосту справай толькі саміх яўрэяў, гісторыя беларускіх яўрэяў — неад’емная частка гісторыі Беларусі, лічыць кіраўнік праекту «Гісторыя яўрэяў у Беларусі»… Read More ›
Пётра Мурзёнак: Памятаючы продкаў. Да сканчэньня І-й сусьветнай вайны. Часопіс “Культура. Нацыя”, лістапад 2018, №22, с. 11-15.
Свае ўражаньні аб такіх даўнішніх падзеях вырашыў звязаць з тым, што я ведаю, хоць і не з вялікімі дэталямі, а менавіта расказаць пра гэтую вайну праз лёс маіх дзядоў, Мурзёнка Сільвестра Ігнатавіча (1895-1992) і Мажэйка Генрыха Францавіча (1885-1945). PDF-file: Пётра… Read More ›
Сяргей Панізьнік: ПАМЯЦІ КАСТУСЯ КАЛІНОЎСКАГА (да 180-годдзя з дня нараджэння). Часопіс “Культура. Нацыя”, лістапад 2018, №22, с. 100-102.
Рэвалюцыянер-дэмакрат, публіцыст, паэт Канстанцін Вікенцій сын Сямёна. Каліноўскі шляхецкага роду герба “Калінава” нарадзіўся 180 гадоў таму – 2 лютага 1838 года. Стаў кіраўніком нацыянальна-вызвольнага паўстання 1863-1864 гг. Выдаваў “Мужыцкую праўду”. Аўтар “Лістоў з-пад шыбеніцы”. Не здрадзіў сваім ідэалам –… Read More ›
Piotra Murzonak: Remembering Ancestors. The First World War (magazine “CULTURE, NATION”, November 2018, issue 22, p.11-15, www.sakavik.net)
On November 11, 1918, the First World War ended. On November 11, 2018, the mankind commemorated the centenary of this event in Paris. The author recalls what connects him, at least in some way, with these past sad events, specifically,… Read More ›
Судьба палачей
17 ноября 2018 года, Новая газета ИНТЕРВЬЮ Судьба палачей Большой террор прекратился 80 лет назад: что мы знаем из архивов? Интервью историка Расстрельный полигон. Фото: Николай Малышев / ТАСС Павел Гутионтовобозреватель 17 ноября 1938 года вышло постановление «Об арестах, прокурорском… Read More ›
Як студэнты мянялі лёс Беларусі
17 лістапада 2018 года, Радыё Свабода Студэнцкае таварыства “Майстроўня” ў 1981 годзе Таварыства філяматаў. Падрыхтавалі ўсясьветна вядомых навукоўцаў і літаратараў Пас Дамейка, праўнучка Ігната Дамейкі каля помніка Адаму Міцкевічу ў Менску Што рабілі: У 1817 годзе студэнты Віленскага ўнівэрсытэту Адам… Read More ›
100 год таму скончылася І-я сусьветная вайна
У Парыжы ўшанавалі ахвяраў Першай сусьветнай вайны 11 лістапада 2018 года Валер Каліноўскі Удзельнікі цырымоніі да 100-годзьдзя заканчэньня Першай сусьветнай вайны Друкаваць Каля 70 кіраўнікоў дзяржаў і ўрадаў сабраліся ў Парыжы ў нядзелю, каб адзначыць стагодзьдзе заканчэньня Першай сусьветнай вайны…. Read More ›
Гнев народа: как восстание горожан 1661 года вернуло Могилеву свободу
Сопротивление московитов было сломлено. Московские казаки и стрельцы чувствовали себя в захваченном Могилеве полными господами. У них было в руках оружие, а значит и власть. Все постановления могилевского магистрата царская солдатня и знать не хотела. Потому можно было им безнаказанно… Read More ›
Цвярдыня Вітаўта
19 кастрычніка 2018 года Як мацаваліся паўднёвыя межы ВКЛ. Валынскія князі імкнуліся ўвабраць Літву, пра што сведчылі паходы дружын Галіцка-Валынскай Русі на Наваградчыну. Але і ліцвінскія ўладары не трацілі надзеі ўмацавацца на Валыні. Луцкі замак і з’явіўся ва Усходняй Валыні… Read More ›
Міхал Ромэр — апошні з магікан Віленшчыны
Хартыя 97, 13 кастрычніка 2018 года МІХАЛ РОМЭР У 1930-Я ГГ. ФОТА: KONSTANCIJA RÖMERYTĖ (АСАБІСТЫ АРХІЎ) Ураджэнец Віленшчыны Міхал Ромэр лічыў сябе літоўцам і палякам і сымпатызаваў беларусам. Варшаўскі фонд “Цэнтар Карта” (Ośrodek Karta) сёлета плянуе завяршыць выданьне Dzienników Міхала Ромэра —… Read More ›
8 верасня — Дзень беларускай вайсковай славы. У чым унікальнасць беларускай перамогі ў бітве пад Оршай
«Бітва пад Оршай». Карціна 1520-х гадоў, аўтар невядомы 504 гады таму, 8 верасня 1514 года, нашы продкі перамаглі ў адной з самых значных бітваў таго часу. Войскі Вялікага Княства Літоўскага пад кіраўніцтвам гетмана Канстанціна Іванавіча Астрожскага разбілі пад Оршай маскоўскіх інтэрвентаў…. Read More ›
Абаронцы Курапатаў падвялі вынікі трох месяцаў пікетаваньня рэстарацыі «Поедем поедим»
3 верасьня 2018 года “РС” Алег Грузьдзіловіч Архіўнае фота. Акцыя пратэсту ля рэстарацыі «Поедем поедим» у Курапатах. 16 чэрвеня 2018 году 3 верасьня каля ўваходу ў рэстарацыю «Поедем поедим» у Курапатах, закрыцьця якой дамагаюцца актывісты розных партый і грамадзкіх арганізацый,… Read More ›
Как наши крылатые гусары заставили шведского короля Карла забыть о военной славе
Хартыя 97, 3 верасьня 2018 года Гусары гетмана Ходкевича разгромили под Киргхольмом лучшую армию Европы. Шведский аппетит с началом 17-го столетия разыгрался не на шутку. Шведский трон достался королю Карлу IX в упорной борьбе со сторонниками короля Сигизмунда, сына Юхана Третьего, опиравшегося… Read More ›
СЕВЯРЫН КВЯТКОЎСКІ: Што добрага ў новай вэрсіі школьнай гісторыі Беларусі
Радыё Свабода 23 жніўня 2018 года Ілюстрацыйнае фота. Школьныя падручнікі па гісторыі Беларусі розных гадоў Глядзець камэнтары Друкаваць Чытаю пра зьмены ў школьнай гістарычнай адукацыі ад навучальнага сэзону — 2018. Я разумею засмучэньне гісторыка Аляксея Братачкіна: «У сучасных падручніках пра падзеі 1990-х… Read More ›
УЛАДЗIМIР АРЛОЎ: «Жыццё – Айчыне, гонар – нікому»: гicторыя беларускага рыцарства
Хартыя 97, 23 жніўня 2018 Войска нашай дзяржавы было ўзброенае нароўні з арміямі іншых еўрапейскіх краінаў. Асноваю войска Вялікага Княства Літоўскага на працягу некалькіх стагоддзяў заставалася ўсеагульнае апалчэнне, якое называлася паспалітым рушаннем. Паводле закону вайскова-абавязанымі былі ўсе мужчыны, што… Read More ›
Альгерд Абуховіч – пісьменнік, які ўдзельнічаў у нацыянальна-вызвольным паўстанні
АЛЬГЕРД АБУХОВІЧ Сёння – дзень памяці аднаго з першых беларускіх пісьменнікаў. Адзін з першых беларускіх пісьменнікаў Альгерд Абуховіч, ён жа граф Бандынэлі, нарадзіўся 6 жніўня 1840 году ў мясцовасці Калацічы Бабруйскага павету (цяпер Глускі раён, Магілёўшчына), піша harodniaspring.org. Паходзіў з шляхецкай… Read More ›
Беларускі герой Чылі
31.07.2018 Сёння – дзень народзінаў Ігната Дамейкі. Ігнат Дамейка нарадзіўся на Горадзеншчыне 31 ліпеня 1802 году. У 14 гадоў ён паступіў у Віленскі ўнівэрсытэт, а ў 15 атрымаў ступень кандыдата навук у філязофіі. Пасьля паразы паўстаньня 1830-31 зьехаў за мяжу ды… Read More ›
Беларускія археолагі знайшлі амулет, якому 4500 гадоў
Падчас раскопак старажытнага паселішча эпохі нэаліту на мяжы Бешанковіцкага і Сеньненскага раёнаў археолягі знайшлі ўнікальны артэфакт — фрагмэнт касьцяной падвескі ў форме галавы зьмяі, піша радыё «Свабода». Археоляг Максім Чарняўскі, кіраўнік экспэдыцыі Інстытуту гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук, якая стаіць лягерам ля вёскі… Read More ›
Міхал Валовіч: Што мы ведаем пра кіраўніка паўстання на Слонімшчыне 1833 года
2.08.2018 Шляхціц лічыў, што ў вызвольным змаганні асноўнай сілай павінны быць народныя масы. Міхал Валовіч нарадзіўся 18 чэрвеня 1806 года ў вёсцы Парэчча (Слонімскі раён). Ведамы як філарэт, філамат, удзельнік вызвольнага руху, кіраўнік сялянскага паўстання на Слонімшчыне ў 1833 годзе,… Read More ›
Валер Каліноўскі: У Францыі яны былі рускімі, у Беларусі — французамі. Гісторыя сям’і, якая паверыла Сталіну
ГІСТОРЫЯ Радыё Свабода 26 ЛІПЕНЬ 2018, 08:00 Эмігранты зь міжваеннай Польшчы ў Францыі. Сьвяткаваньне першай камуніі (першага прычасьця ў касьцёле) Леакадзіі Дзержаноўскай (у белым трэцяя зьлева), побач зьлева яе брат Мечыслаў і бацька Станіслаў. Справа стаіць сям’я эмігрантаў з Заходняй… Read More ›
Rare witness to horror of Stalin’s Gulag prisons dies
Image copyrightRADCHENKO EVGENYImage captionVasily Kovalyov in a former Kolyma punishment cell A rare survivor of the harshest Stalin-era labour camps has died aged 89 in Russia’s far east. Vasily Kovalyov had survived icy punishment cells and beatings in the USSR’s… Read More ›
Дзмітры Гурневіч: Як маленькая краіна бяз войска паставіла на калені імпэрыю
Прагматызм вучыць, што маленькія краіны бясьсільныя перад вялікімі, а перад імпэрыямі яны і пагатоў нішто. Прыхільнікі палітычнага рэалізму кажуць, што абараніць свае інтарэсы ў спрэчцы з гігантамі маларэальна, таму лепш дастоўвацца да мацнейшых. У гісторыі нямала выпадкаў, калі маленькія народы… Read More ›
От Олельковичей к Радзивиллам: как Слуцк стал одним из главных городов ВКЛ
13 ліпеня 2018 год История расцвета и славы древнего княжеского города. Для истории Слуцка рубеж XVI—XVII вв.еков стал временем судьбоносных перемен. Превратности истории и человеческой судьбы всегда ходят рядом. Однако именно в этот период они неразрывно переплелись. В силу обстоятельств… Read More ›
Аўтар першага падручніка гісторыі Беларусі: «На ім вырасла цэлае пакаленьне з новым сьветапоглядам»
Радыё Свабода 29 чэрвеня 2018 года ММ КШ Васіль Ракуць трымае першы ў незалежнай Беларусі школьны падручнік гісторыі краіны, выдадзены ў 1996 годзе Глядзець камэнтары Друкаваць Былы настаўнік гісторыі Новадзявяткавіцкай школы Слонімскага раёну Горадзеншчыны Васіль Ракуць прыгадвае, як у 1990-я ўдзельнічаў у напісаньні… Read More ›
У Курапатах адзначылі 30-годдзе раскрыцця інфармацыі пра расстрэлы
Ва ўрочышчы Курапаты, што пад Менскам, а 13-й гадзіне 3 чэрвеня пачаўся арганізаваны Кансерватыўна-хрысціянскай партыяй БНФ і санкцыянаваны ўладамі мітынг-рэквіэм «Дзень памяці пра генацыд», паведамляе «Радыё Свабода». Фота: Яўген Ярчак, Tut.by. Паводле «Свабоды», на акцыю сабралася некалькі соцень чалавек, а партал Tut.by паведамляе пра… Read More ›
Ганна Соўсь: Як гісторык Алена Маркава пераасэнсоўвае беларусізацыю 90-х
18 мая 2018 года Гісторык Алена Маркава. Глядзець камэнтары Друкаваць Як у Чэхіі вялікай канкурэнцыі выйграць трохгадовы грант на дасьледаваньне найноўшай беларускай гісторыі? Зь якімі выклікамі сутыкаецца ў акадэмічным асяродзьдзі жанчына, якая прысьвячае сваё жыцьцё навуцы? Як прасоўваць беларускія… Read More ›
Мікалай Нікалаеў: Як імператар Аляксандр ІІ спрычыніўся да беларускага нацыянальнага праекта
29 красавіка спаўняецца 200 год ад нараджэння расійскага імператара Аляксандра ІІ — адзінага, якому быў прысвечаны верш па-беларуску. Аляксандр ІІ. З маладым царом у Літве і Польшчы звязвалі надзеі. Старэйшы сын цара Мікалая І, ён заняў трон пасля смерці бацькі… Read More ›
